Omgaan met verslaving in de familie tijdens de feestdagen
De feestdagen worden vaak gezien als een periode van warmte, verbinding en tradities. Maar voor families die te maken hebben met iemand in actieve verslaving, kan december juist extra zwaar aanvoelen. De spanning ligt hoger, emoties komen sneller naar boven en de druk om “gezellig” te doen kan overweldigend zijn. Verslaving raakt nooit één persoon: het beïnvloedt het hele gezin. Juist tijdens momenten die bedoeld zijn om samen te komen, kan dat pijnlijk voelbaar zijn.
Team Peter ter Horst ondersteunt families graag bij het beter begrijpen van deze periode, inzicht krijgen in de patronen die meespelen en leren wat je zelf kunt doen om de feestdagen zo veilig en draaglijk mogelijk te maken.
Waarom is verslaving rond de kerst zo moeilijk?
De feestdagen brengen vaak prikkels met zich mee: alcohol is overal aanwezig, sociale verplichtingen stapelen zich op en oude familiepatronen komen sneller naar boven. Voor iemand die worstelt met een verslaving zijn dit vaak precies de omstandigheden die spanning geven of de behoefte aan middelen of bepaald gedrag vergroten.
Loskomen van een verslaving draait niet om een gebrek aan wilskracht of karakter. Het is een complex en progressief ziektebeeld, dat ontstaat door een samenspel van biologische, psychologische en omgevingsfactoren. Wanneer je dit als familie beseft, ontstaat er ruimte voor begrip. Niet om gedrag goed te praten, maar om te kunnen zien waar het vandaan komt en waarom december zo’n kwetsbare periode kan zijn.
Advies voor families
1. Praat erover – op een veilige manier
Open communicatie helpt, maar niet elke timing is juist. Kies een rustig moment, zonder publiek, zonder spanning. Benoem wat je ziet, hoe het voor jou voelt, en stel vragen in plaats van verwijten. “Ik maak me zorgen” werkt vaak beter dan “Jij verpest alles”.
Het doel is niet om iemand te laten beloven te stoppen, maar om het gesprek wél mogelijk te maken.
2. Stel duidelijke grenzen
Grenzen zijn niet bedoeld om te straffen, maar om jezelf en het gezin te beschermen. Denk bijvoorbeeld aan:
- afspraken over gebruik in huis
- duidelijkheid over wat wel en niet kan tijdens kerst
- het recht om weg te gaan als de situatie niet veilig is
Grenzen kunnen je rust geven. Ze zorgen ervoor dat je minder reageert vanuit paniek en emotie en meer vanuit regie.
3. Verwacht triggers
Alcohol op tafel, oude ruzies, stress, verwachtingen… december zit vol triggers voor iemand in verslaving. Maar óók voor familie. Het kan schuldgevoelens, angst of teleurstelling oproepen. Als je die emoties leert herkennen, kun je er beter mee omgaan.
4. Vergeet jezelf niet
Families geven vaak alles, maar branden stilletjes op. Ook jij hebt recht op rust, grenzen en steun. Neem momenten voor jezelf, verdeel verantwoordelijkheden en zorg dat jij niet de enige bent die alert is. Zelfzorg is geen luxe; het is noodzakelijk in zulke situaties.
5. Sta open voor nieuwe tradities
Niet elke traditie hoeft overeind te blijven als het onveilig of te zwaar is.
Gezelligheid zit niet in champagne of grote diners. Soms is een wandeling, een spelletje of een kleine samenkomst veel veiliger en fijner. Bedenk wat haalbaar is in plaats van wat ‘hoort’.
6. Laat schuld en verwijt los waar dat kan
Kerst kan oude wonden open trekken. Veel families worstelen met schuld: Had ik eerder moeten ingrijpen? Doe ik genoeg? Waarom lukt het niet?
Maar verslaving is niemand zijn schuld. Een focus op wat vandaag wél kan, geeft meer rust dan vasthouden aan wat er mis is gegaan.
Wat als er onverwachte situaties optreden?
De decembermaand loopt zelden precies zoals gepland. Dat hoeft geen ramp te zijn, zolang je voorbereid bent. Een plan B betekent niet dat je iets sombers verwacht, het geeft juist rust. Denk aan:
- een manier om de avond af te breken als het misgaat
- iemand die je kunt bellen
- een logeerplek voor jezelf of andere gezinsleden
- afspraken met een broer/zus die kan inspringen
Voorbereiding maakt de situatie minder zwaar en geeft je meer controle.
Wanneer professionele hulp nodig is
Je hoeft dit als familie niet alleen te dragen. Wanneer de situatie thuis steeds zwaarder wordt, de spanning toeneemt of je merkt dat je naaste verder wegzakt in gebruik of destructief gedrag, kan professionele begeleiding de juiste stap zijn. Team Peter Ter Horst biedt verschillende vormen van begeleiding: soms is een interventie nodig om een patroon te doorbreken, soms biedt familiebegeleiding de steun die nodig is om de onderlinge dynamiek te herstellen, en ook na een klinisch traject kan een herstelcoach ondersteunen, zodat jij samen met jouw coach een solide fundament voor herstel kunt creëren.
Heb je zorgen over een naaste? Wij staan voor je klaar
Wil je weten wat er mogelijk is voor jouw familie of wil je praten over de situatie thuis? Neem gerust contact op. Bij Peter ter Horst kun je terecht voor interventies, herstelcoaching en familiebegeleiding. Neem contact op door het contactformulier in te vullen, te bellen via 085 – 004 18 58, of een mail te sturen naar info@peterterhorst.com. Wij zijn dagelijks bereikbaar van 09:00 tot 20:00 uur.